С.Гандөл | 2018-10-25 14:19
УИХ-ын гишүүн Л.Болдтой ярилцлаа.
-Өмнөх парламентын үед Та “Шүгэл үлээгч”-ийг хамгаалах хуулийн төсөл санаачилж байсан санагдаж байна. Тэр төсөл юу болсон бэ. Одоогийн УИХ-д өргөн барьсан уу. Хуулийн гол агуулга концефци нь юу байсан билээ?
-Дэлхий дахинд хамгийн их тулгамдсан асуудал болоод байгаа юм нь “шүгэл үлээгч”-ийг хамгаалах. Олон улсын парламентын холбооноос ч тусгай тогтоол зөвлөмж гарсан юм. Тэгэхдээ бүх орны парламентыг “шүгэл үлээгч”-ийг хамгаалах, эрх ашгийг зөрчихөөс сэргийлэх хууль тогтоомж гаргахыг зөвлөсөн байдаг. Тэрхүү зөвлөмжийн дагуу хуулийн төсөл санаачилсан юм. Өргөн барих гэж нэлээд удлаа. Саяхан өргөн барьсан. Гэвч хэлэлцэхгүй хойш тавиад байна.
Өнөөгийн нийгмийн дутагдалтай тэмцэх хамгийн гол арга зам нь “шүгэл үлээгч” болчихлоо. Аливаа компани, аж ахуйн нэгж, байгууллагын дотор байгаа дутагдлыг, буруутай ажиллагааг шүүмжилснийхээ, ард түмний эсрэг хийж байгаа гэмт хэргийг илчилсний төлөө бүх талын дарамт шахалт үзүүлж болохгүй. Ажлаас нь халахаас эхлээд сэтгэлзүйн дарамт үзүүлж дахиж тийм үйлдэл гаргах, шударга байхаасаа айдаг нөхцөл байдал бүрдээд байна. Энэ байдлыг УИХ-д өргөн барьсан хуулийн төслөөр зохицуулж, хамгаална. Буруу үйлдлийг хавчаад яваад байвал буруу л явна. Бүх дутагдалтайгаа эвлэрээд явна. Харин түүнийг нь олон нийтэд хүргээд явбал тал талаас засч сайжруулна.
Тэгэхээр нийгмийн энэ хандлагыг өөрчлөх ёстой. Нэг компани хууль бус юм хийчихээд түүнийгээ нуух шаардлагагүй. Тэр тэргүй ил болохыг нь бүгдээрээ мэдэж байгаа болохоор дотроо дүгнэлттэй, хариуцлагатай, хуулиа мөрдөх ёстой. Тэрэнд нь ямар нэгэн байдлаар хуулийн сүх далайлгах шаардлагагүй. Тиймээс “Шүгэл үлээгч”-ийг хамгаалах хууль нийгэмд маш том шинэчлэлийг авчрана гэж үзсэн.
-Шударга бус байдлыг илчилсэн, “шүгэл үлээсэн” хүнийг яг яаж хамгаалах юм. Бусдын дарамт шахалтад орохгүй байх баталгаа нь юу байх вэ?
-Тойруу замаар дарамтлах, ажлаас нь халах, цалинг нь бууруулах зэргээр олон талын хууль бус үйлдэл байгаа. “Шүгэл үлээгч”-ийг энэ бүх дарамтаас хамгаалах нь чухал. Дээрээс нь тухайн хүний өгч байгаа мэдээллийн үнэн зөвийг тогтоодог, хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулдаг, хариуцлагыг нь хүлээлгэх байдлаар зохицуулна. Жишээ нь, явган хүний зам чөлөөлөх гээд улс даяараа бөөн зардал, чирэгдэл болж байна.
Уг нь түүнийг анхнаас нь хийж эхлэх үед дотроос нь “шүгэл үлээж” л байсан байгаа. Манай компани буруу юм хийгээд байна гэдгийг. Гэтэл тэрийг нь авч хэлэлцдэггүй, амыг нь тагласнаас, хавчсанаас, боож, хаагдуулж явсаар байгаад манай нийгэмд боож үхэх гэж байгаа юм шиг сэтгэл гутрал үүсчихээд байна. Тэгэхээр шударга үнэний төлөө тэмцэгчдийг дэмжсэн, хамгаалсан тогтолцоо ус агаар шиг чухал. Ядаж хуулийн төслийг хүмүүст танилцуулахгүй байна.
-Хуулийн төслийг өргөн барихаас өмнө хэлэлцүүлэг зохион байгуулж хувь хүн, албан байгууллагаас санал авсан уу?
-Олон хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Олон бага хурал ч хийсэн. Шийдвэр гаргах төвшний хүрээнд л хойрго хандаж байна.
-Засгийн газраас ямар санал ирүүлсэн байдаг юм бол?
-Санал авахаар хүргүүлсэн ч хуулийн хугацаанд хариу өгөөгүй. Өмнөх Засгийн газрын үед дэмжихгүй байр суурьтай байсан нь одоо ч яваад байх шиг байна. Ямар ч байсан хуулийнхаа хүрээнд УИХ-д өргөн барьсан.
-Яагаад дэмжихгүй, хариу ирүүлээгүй юм бол. Шалтгаантай болоод хариу өгөөгүй байж таарна?
-Эрх баригчдын зовлон юм. “60 тэрбум”-ын хэрэг шиг шударга бус тогтолцоогоор бий болсон, бүрдсэн төр, засаг гэдэг бол аливаа шүүмжлэлийг яаж хааж боох вэ гэдэг тал руугаа ажиллана. Жишээ нь, “60 тэрбум”-ын хэргийг илчилсэн Г.Доржзодов бол Монголын номер нэг “Шүгэл үлээгч”. Дэлхийн жишээ болчихлоо шүү дээ. Ийм аймшигтай тогтолцооны эсрэг ганц хүн зогсож байна. Тэр хүнийг бид яаж хамгаалж байна. Тагнуул, цагдаа, шүүх зэрэг бүх хуулийн байгууллага яаж дарамтлав. Гэр бүлээсээ дайжиж, үр хүүхдээрээ, амьдралаараа хохирлоо. Одоо Г.Доржзодовыг ямар ч байгууллагын хаалга татсан ажилд авахгүй. Хэврээ “Шүгэл үлээгч”-ийг хамгаалах хуулийг баталчихсан бол Г.Доржзодовыг хамгаалалтад авахаас эхлээд ажилтай байлгах байсан. Түүнд нь саад болсон, оролцсон бүх хүнд нь хариуцлагын асуудлыг ярих байсан. Хамгийн аюултай энэ болчихоод байна. Энэ бол үнэхээр классик жишээ болно шүү.
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга гурван саяулаа сэтгүүлч болох агуулгатай юм ярьсан байдаг?
-Зөв шдээ. Гурван саяулаа “шүгэл үлээгч” болж байж ямар нэгэн дутагдал гарахгүй.
-Гурван саяулаа матаач болно гэж ярих хэсэг бий?
-Матаач гэдэг чинь нэргүй. Тэгсэн мөртлөө заавал арга хэмжээ авдаг байсан, социализмын үед. Дандаа хүний нэр төр гутаасан асуудал байдаг. Энэ бол нийгмийн дутагдал. Хугацаа нь дууссан бүтээгдэхүүнийг хүмүүст зарж байгаа нь эрүүл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг. Үүнийг матаас гэж хэлэх хэцүү. Матаач гэдэг нь “Энэ хүнийг үзэн ядаж байна, хувийн өс хонзонтой. Тийм учраас энэ хүнийг худлаа гүтгэж байна” гэдэгтэй адил. Худлаа ч байсан тухайн хүнийг хэлэлцэнэ, шалгана гэдэг амьдралын том цохилт. Матаас бол дандаа хувь хүний эрх чөлөөтэй холбоо асуудал байсан. Ардчилсан эрх чөлөөтэй нийгэмд матаас байх үндэсгүй. Хаалттай, захиргаатай, хүний эрхийг зөрчдөг, дарангуйллын нийгэмд чөлөөтэй сэтгэж, ажиллаж хийж байгаа хүмүүсийнхээ амьдрах эрхээр нь тоглодог, буулгадаг нийгмийн тогтолцоо.
-Нэгэнт асуусных нь С.Зоригийг амь насыг бүрэлгэсэн ОУПХ-ны хурлаар хэлэлцсэн гэсэн. Тухайн хуралд оролцсон хүний хэргийн шийдвэрлэлтэй холбоотой уур амьсгал ямар байсан бэ?
-ОУПХ-ноос өнгөрсөн гуравдугаар сард маш ноцтой тогтоол гаргаж манай парламентад өгсөн. Тэр тогтоолын дагуу УИХ-аас Ажлын хэсэг байгуулсан. Ажлын хэсэг ажилласан. Үүнтэй холбогдуулж тодорхой мэдээллүүдийг өгөх ёстой. Хараахан өгч амжаагүй. Уг нь холбогдох дүгнэлтээ өгчихсөн бол Монголын парламентаас ийм арга хэмжээ авлаа гэдэг хариу өгөх байсан. Тэгж чадаагүй. Холбогдох хүмүүс нь танай мэдээлэл юу байна гэхэд цаг үеийнхийг нь өгсөн. Хууль зүйн байнгын хорооноос албан ёсоор Түр хороо байгуулж ажиллаад дүгнэлт гаргасны дараа ОУПХ-ны дараагийн хурлаар хэлэлцэхээр хойшлуулсан.
-Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд Түр хороо байгуулах ажлыг Танд хариуцуулчихсан байгаа бил үү?
-Харин над руу л түлхчихлээ. Уг нь Байнгын хорооны хийх ёстой ажил. Үг хэлснийх нь төлөө шийтгэж байгаа юм байлгүй. Гэхдээ яах вэ, чухал үйл хэргийн төлөө тогтоолыг нь санаачлаад л өгнө дөө. Хугацаа хожсон юм л яваад байна.
-Уг нь Тусгай хяналтын дэд хороогоор энэ асуудлыг хэлэлцэх ёстой биз дээ?
-Тийм. Гэтэл Ажлын хэсэг гаргах уу, үгүй юу гэдгийг шийдэх Ажлын хэсэг байгуулчихаад сууж байна.
-Шүүхээс ял ногдуулсан Б.Содномдаржаа хорихоос захиа бичсэн байдаг. Тэрхүү захиатай танилцсан уу?
-Танилцсан. Өөртэй нь ч очиж уулзсан. Иргэн хүн тодорхой гомдол мэдүүлсэн. Хуулийн дагуу судалж, шалгаад хариу өгөх ёстой. Парламент нь чихээ таглачихаад сууж болохгүй биз дээ.
-Чанга дэглэмтэй хорихоос бичсэн захиа хэвлэлд нийтлэгдсэн нь зохион байгуулалттай хийсэн үйлдэл гэж хардах хүмүүс гарсан шүү дээ?
-Хоригдол ч гэсэн хүний эрхтэй. Захиа бичих, гомдол мэдүүлэх, өөрийн байр суурийг илэрхийлэх бүрэн эрхтэй. Тэрийг нь төр засаг хуулийн хүрээнд хариулт өгөх ёстой.
-Холбогдох хүмүүсийг эргэж уулзахад хүний эрх зөрчигдсөн, хилсээр хэлмэгдсэн олон дүгнэлт хийсэн гэдгийг Байнгын хорооны хуралдаанаар Улсын ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалангаас асууж байсан. Холбогдох хариуг Танд бичгээр өгсөн үү?
-ОУПХ-ны тогтоол, иргэдийн дунд байгаа эргэлзээг тайлах ёстой. Үнэхээр захиалагч байгаа бол улс төрийн хэрэг болно. 20 жил боллоо. Үүнээс цааш явна гэж юу байх вэ.
-Хэргийн цорын ганц гэрч гэгдэх Б.Булган бас захиа бичсэн байна лээ?
-Маш ноцтой гомдол гаргасан байна лээ. Түүнийг хувь хүний хувиар ярих бололцоогүй. Түр хороо байгуулсны дараа холбогдох албан тушаалтнуудыг сонсоно. Эцсийн шийдвэрийг УИХ-д оруулж гаргана.
-Ц.Нямдорж сайд С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг хоёр дахь үе шат руугаа орчихлоо гэж хэлсэн шүү дээ?
-Асуух хэрэгтэй л дээ. Ямар ч байсан Түр хороо байгуулсны дараа Засгийн газраас албан ёсоор асуух эрх нь нээгдэнэ. Тэгэхгүй бол бүх асуудал тойроод яваад байна.
-Түр хорооны бүрэлдэхүүн хэдэн хүний бүрэлдэхүүнтэй байх бол?
-Хороог байгуулсны дараа бүрэлдэхүүнийг нь батлах байх.
-Та Тусгай хяналтын дэд хороо УИХ, Байнгын хорооноос чиглэл аваад хэргийн материалтай танилцах эрхтэй эсэх талаар Улсын ерөнхий прокуророос асууж байсан. Тэр юу болсон бэ?
-Хавтас болгонд нь ганц нэг нууцын зэрэглэлтэй материал байгаа юм билээ. Ил болчихсон боловч нээж болохгүй гэсэн үг.Хууль зүйн байнгын хороо танилцах гэхээр болохгүй байна. Тусгай хяналтын дэд хорооноос танилцаж болох уу, үгүй юу гэсэн ажлын хэсэг байгуулсан.
-Ажлын хэсэгт нь Та байгаа юу?
-Л.Энх-Амгалан, Н.Номтойбаяр нарын гурван гишүүн байгаа.
-Та Б.Булгантай уулзсан уу?
-Уулзаагүй. Надтай уулзах хүсэлт тавиагүй л байна. Хоригдож байх үед нь очиж нэг уулзсан.
Эх сурвалж: https://newspress.mn/v1/p/news/6712
#60тэрбум ИШЛЭЛҮҮД
2019.01.22 Г.Доржзодов: #60тэрбум хэргийг хэрэгсэхгүй болгох, хаахад оролцсон ”хонгил” гэж бодож байгаа хүмүүс:
АТГ мөрдөгч Бат-Олзвой (2016) НПГ прокурор Ширэндэв СБД прокурор Мажигсүрэн (2016) СБД Цагдаагийн 1-р Хэлтэс Батсайхан ТЕГ МШХ Орлогч Ууганбаяр ТЕГ мөрдөгч Цэнджаргал ТЕГ мөрдөгч Сэргэнмандах ЦЕГ Тэргүүн дэд БатбаатарЭднүүсээс одоо ч гэсэн #60тэрбум хэргийг шалгах Ажлын хэсэгт зарим нь ажилласаар байгаа. Тэдэнд эрх мэдлээрээ нөлөө үзүүлсэн улстөрчид, удирдах албан тушаалтнууд, тусалж хамтарч ажилласан байгууллага хувь хүмүүс бас бий. Хэрэг илүү тодорхой болмогц нийтэд хүргэнэ.
2019.01.17 Б.Пүрэвдорж (УИХГ): 60 тэрбумын схемийн үр дагавраар хууль бусаар халагдсан хүмүүсийн зардал төсөвт том ачаа болж байна.
2018.12.26 Д.Гэрэл (ТЕГ дарга): 60 тэрбумын асуудал шалгагдаж байгаа...
2018.12.25 Ж.Батзандан: "60 тэрбум"-ын хэрэг баримттай, нотолгоотой хэрэг
2018.10.24 Г.Доржзодов: АТГ нотлох баримтыг сольж эвлүүлэг гэдэг дүгнэлтийг 2016 онд гаргуулсан... Энэ бол авлига албан тушаалын хэрэг биш. Энэ бол Үндсэн Хуулийн 3.2 заалтыг зөрчсөн үйлдэл байсан...
2018.10.21 Н.Алтанхуяг: Ямар эрүүл ухаантай, ёсзүйтэй намын дарга хэдэн хүний албан тушаал зарж арилжаалах тухай яриаг сонсож, дэмжээд сууж байх вэ. Ингэж яриад суух нь гэмт хэрэг гэдгийг мэдэж буй ч хууль хяналтын байгууллагын хонгилд өөрсдийнх нь хүмүүс байгаад аархсан хэрэг биш үү. Ийм нам төрийн эрхэнд гарч, төр ялзарлаа.
2018.10.05 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...Төрийн байгууллагууд эвлүүлэг гэж мэлздэг юм байна. АТГ нь эвлүүлэг гэж мэлздэг юм байна. Нийтийн сонсгол хийх гэхлээр Прокурор нь тухайлсан хүнд нь Нийтийн сонсгол хийж болохгүй гэж мэлздэг юм байна. Одоо нэг байгууллагыг харах үлдсэн. Энэ бол Үндсэн хуулийн цэц... Энэ байгууллага дээр хүссэн ч, эс хүссэн ч энэ асуудал очих байх... (Төрийн ордонд сэтгүүлчдэд өгсөн мэдээллээс)
2018.10.04 Д.Эрдэнэбат: ...Төрийн албыг үнэгүйдүүлж, улс төртэй хутгаж, 60 тэрбумаар арилжаалснаас үүдэн төрийн албаны мерит зарчим алдагдаж, үүний хор уршгаар мэргэшсэн, чадварлаг, ёсзүйтэй хүний нөөцөөр хангагдах ёстой төр үнэгүйдэн, бодлогогүй, шийдвэргүй, хариуцлагагүй үйл ажиллагааны улмаас нийгмийг цочирдуулж, бухимдуулсан асуудлууд шил даран гарсаар байна... (УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дүгнэлтээс)
2018.10.01 Д.Сумъяабазар: ...МАН урагшаа явахад түвэгтэй байдал үүслээ гэж харж байгаа. Өнгөрсөн сонгуулиар яригдсан 60 тэрбумтай холбоотой, газартай холбоотой авлигын асуудал гээд олон түмэн бүгдээрээ л харж, шүүж, мэдэж байгаа... (Ярилцлагын хэсгээс)
2018.09.19 Ц.Нямдорж: ...Тэр ярьсан хүмүүс нь ёс суртахууны хариуцлага хүлээх ёстой. Энийг бол эвлүүлэг гэж болохгүй... Ямар ч байсан Сандуй нь /ажлаа/ өгчихсөн шүү дээ. Би тэр үг хэлсэний дараа /2017.08.17-нд ТВ25 телевизэд өгсөн ярилцлагаа хэлж буй/. Хүлээсэн байгаа биз?... Эрүүл хүний санаанд оромгүй юм ярьцгаасан. Нэр усыг нь жигштэл, зэвүүцэл төрүүлмээр. Ийм юм хэлчихсэн л юм бол уучлаарай гэж хэлэх ухаан төрөх л ёстой шүү дээ... (ТВ25 телевизэд өгсөн ярилцлага)
2018.09.19 Ш.Раднаасэд: ...Ээлжит Бус Чуулганыг зарлах эсэхийг шийддэг газар Хуульзүйн Байнгын хороо биш байхгүй юу. Энэ чинь УИХ-ын Даргын бүрэн эрхийн асуудал... (утсаар өгсөн ярилцлагаас)
2018.09.10 Н.Алтанхуяг: ...Миэегомбын Энхболд гэдэг хүнтэй холбоотой асуудал энэ хүнийг УИХ-ын Дарга байхад шийдэгдэхгүй байх аа. Яагаад гэвэл, АТГ-ын Энхжаргал даргыг энэ хүн тавьсан. АТГ-ын Дарга яалаа гэж тавьсан хүнийхээ ийм юманд оролцсон гэдгийг тогтоох вэ дээ! Тогтоох сонирхол ч байхгүй... (Төр самардаг нууц технологи. 60 тэрбумын талаар нэвтрүүлэгийн хэсгээс)
2018.08.06 Д.Амарбаясгалан: ...Ганц #60тэрбумын хэрэг гэлгүй ёсзүйгүй нөхдөд бүгдэд нь хариуцлага тооцно... (Тусгаар тогтнолын ордонд хийсэн Хэвлэлийн хурлаас)
2018.08.06 Ц.Даваасүрэн: ...Ер нь бол 60 тэрбумын асуудлыг ярих ёстой. Нэг тийш болгох ёстой. Тэгж байж дараагийн сонгуульд орох ёстой... (МАН-ын Бага хурлын үеэр өгсөн ярилцлагаас)
2018.08.03 М.Энхболд: ...Ээлжит бус чуулган зарлах асуудлыг Хуульзүйн Байнгын хороо авч үзэж байж ярих ёстой гэдэг шийдвэрийг УИХ-ын Даргын зөвлөл хоёр удаагийн хурлаараа ярьсан... (Телевизэд өгсөн мэдээлэл)
2018.08.03 МАН-ын Хяналтын Ерөнхий хороо: ...МАН-ын Дүрмийн 4-р зүйлийн 4.2.5, 4.2.6, 4.2.8, 4.2.9 дэх заалтыг зөрчиж, ёсзүйн алдаа гаргасан МАН-ын гишүүн М.Энхболдын асуудлыг МАН-ын Удирдах зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, хариуцлага тооцож ажиллахыг... МАН гишүүн Ц.Сандуй МАН-ын Дүрмийн 4-р зүйлийн 4.2.5, 4.2.8, 4.2.9 дэх заалтыг зөрчиж ёсзүйн алдаа гаргасан байх тул 4.4, 4.5 дахь заалтад заасан хариуцлагыг тооцож ажиллахыг... МАН гишүүн А.Ганбаатар МАН Дүрмийн 4-р зүйлийн 4.2.5, 4.2.9 дэх заалтыг зөрчиж алдаа гаргасан байх тул 4-р зүйлийн 4.4, 4.5, 6-р зүйлийн 6.6 дахь хариуцлагыг тооцохоор... (МАН-ын Хяналтын Ерөнхий хорооны 2018.08.03-ны өдрийн 13 тоот Хариуцлага тооцож ажиллах тухай тогтоолоос)
2018.08.02 М.Энхболд: ...намынхаа нэр хүндийг #60тэрбум асуудалд холбогдуулсандаа туйлын харамсаж байна... (МАН Хяналтын Ерөнхий хороонд бичгээр өгсөн тайлбараас)
2018.07.31 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...Эвлүүлэг гэж дүгнэлт гаргахын тулд шаардлагатай бүх хууль тогтоомжийг ашигласан байгаа юм. Энэ дүгнэлт дээр "...дууг дүрсжүүлсэн учраас эвлүүлэг..." гэжээ. Монголд Миеэгомбын Энхболд гэдэг улстөрч мэлзэж болох байх л даа... Хамгийн хортой нь, төр нь дагаж мэлзэж байгаа юм. АТГ нь томилсон хүнээ дагаад мэлзэж байгаа байхгүй юу. Дууг аваад дүрсжүүлсэн учраас энэ бол эвлүүлэг юмаа гэдэг дүгнэлтийг АТГ гаргаад сууж байгаа байхгүй юу... (Мэлзээ төр нэвтрүүлгээс)
2018.07.10 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...АТГ болон бусад байгууллагын хувьд томилсон хүнээ хамгаалж байгаа зүйл бол тодорхой болж байгаа... УИХ-ын 25 гишүүн гарын үсэг зурж УИХ-ын Ээлжит бус чуулганыг зарлахаар шийдэж өнөөдөр УИХ-ын Даргад өгөх гэж байна... (Төрийн ордонд хийсэн мэдээллээс)
2018.06.28 У.Хүрэлсүх: ...Гэвч намын эв нэгдлийг бодоод нэг жил дуугүй явлаа. Одоо цаашид “60 тэрбум”-ыг өмөөрч чадахгүй. Энхболд оо, чи ёс зүйн хариуцлага хүлээгээд ажлаа өг. Наад бичлэг чинь үнэн. Өнөөдөр шударга ёсыг тогтооход хамгийн их саад болж байгаа газар АТГ өөрөө болоод байна. Буруутныг хаацайлж байгаа. АТГ-ын даргыг ч өөрчилнө. Ингэлээ гээд та нар намайг огцруулбал огцруулна биз... (УИХ дахь МАН-ын Бүлгийн хурал дээр хэлсэн үгнээс)
2018.06.28 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...УИХ-ын Дарга М.Энхболд яагаад Нээлттэй сонсголоос эмээгээд, гишүүдийг зуруулахгүй байх тэр зүйлд нь халдаад байгааг би ойлгохгүй байгаа... (УИХ-ын Хаврын чуулган завсарлахаас өмнө Нээлттэй сонсгол явуулах тухай бичигт 19 УИХ-ын гишүүний гарын үсэг цуглуулж дуусах үеэр өгсөн мэдээлэл)
2018.06.27 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...манай тусгай алба энхрий хайрт томилсон даргынхаа эвлүүлэг гэсэн мэдэгдлийг нотлохын тулд дууг дүрсжүүлсэн учир эвлүүлэг гэж дэлхийд хосгүй дүгнэлт гаргажээ... (Л.Оюун-Эрдэнийн бичсэн "Хууль засаглах уу? Хувь хүн засаглах уу?" нийтлэлээс)
2018.06.27 О.Баасанхүү: ...Нам гэдэг нэрээр, миний сонгуульд ажилласан юмаа. Энэний төлбөрийг төлье гэж байгаа болвол энэ чинь 60 тэрбум л гэсэн үг шүү дээ... (ТВ25 телевизэд өгсөн ярилцлага)
2018.06.20 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...УИХ-ын Дарга М.Энхболд та ёсзүйн хариуцлага хүлээж огцрох ёстой... #60тэрбумтай холбоотой асуудлыг цаасан дээрх байдлаар бус бичлэг дээрх нэр бүхий гурван хүн буюу УИХ-ын дарга М.Энхболд, гэрч Доржзодов, бусад гэрчүүд, хууль хяналтын байгууллага, эхлээд бичлэг эх хувиараа байна гэж нотолсон шинжээчид, хэвлэл мэдээллийнхэн олон нийтийн өмнө нээлттэй сонсгол хийхийг УИХ-ын гишүүдэд уриалж байна... (Төрийн ордонд хийсэн Хэвлэлийн бага хурлаас)
2018.06.15 Л.Оюун-Эрдэнэ: ...УИХ-ын Дарга #60тэрбумын асуудлаа шүүхээр шийдүүлэхээс нааш би Чуулганд суухгүй... (АТГ үүдэнд өгсөн мэдээллээс)
2018.02.15 М.Энхболд: ...60 тэрбумын асуудалтай холбоотой 2016 оны 6 сард ч би байр сууриа илэрхийлж байсан. Сая сонгуулийн үеэр ч "Энэ бол эвлүүлэг ээ" гэдгийг ч хэлж байсан... Тэр ярианд би бол оролцоогүй. Тэр ярилцлаганд бол би байгаагүй. Энэ бол эвлүүлэг байна аа гэдгийг тухайн үед нь хэлж байсан. Жишээлэхийн бол, "Намын байрны гадна цүнхтэй хандив авчирч өгсөн хүний хандив, хандивын бүртгэл байхгүй болчихсон байна лээ" гэдэг болвол Тусгаар тогтнолын ордонд Намын санхүүжилтийн ажлын хэсгийн хурал дээр миний ярьж байсан яриа л байж байх жишээтэй... (ТВ25 телевизийн Ам нээвэл нэвтрүүлгээс)
2017.12 сар ТЕГ Цэнджаргал:. ...Прокурорын тогтоолыг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Гомдол гаргана. Эд мөрийн баримтыг буцааж өгөхгүй... (2017 оны 4 сард mp3 хөгжмийг тагнуулын хэрэгсэлд тооцсон хуурамч дүгнэлт гаргуулсан нь ингээд илчлэгдсэн)
2017.11.02 НПГ Д.Баярмагнай: ...хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтаар 2014 онд "Шинэ Монгол хаад групп” ХХК-ын байранд Ц.Сандуй, А.Ганбаатар нар нь МАН-ын 2016 оны УИХ-ын болон аймаг, нийслэлийн ИТХ-ын сонгуульд оролцох, бодлого, стратеги, төлөвлөгөө, санхүүжилт хэрхэн босгох талаарх яриа хэлцэл хийсэн нь нотлогдож тогтоогдсон гэж үзсэн... Одоо энэ аудио бичлэгийг үнэн худал гэх асуудал хамаагүй. Би дээр хэлсэн шүү дээ. Прокурорын байгуулага энэ асуудлыг болоогүй, энэ бичлэг эвлүүлэг, худал зүйл гэж хэлээгүй, дүгнээгүй. Дахин хэлье. Энэ асуудал, яригдсан зүйл нь хэрэгт авагдсан бусад баримтаар тогтоогдсон гэж үзсэн... (prokuror.mn сайтад байршуулсан ярилцлагаас)
2017.09.22 С.Амарсайхан: ...Худлаа гэхэд дэндүү үнэн. Үнэн гэхэд дэндүү сэтгэл гонсоймоор бичлэг байсан... (НИТХ-ын Даргаас Ц.Сандуйг огцруулах үеэр хэлсэн үг)
2017.09.04 НПГ Ж.Ариунаа: ...Хэрэгт цугларсан бусад нотлох баримтуудаар 2014 онд Сандуй, Ганбаатар нар МАН-ын ... стратеги, төлөвлөгөө, санхүүжилт зэргийн талаар ярилцаж байсан болох нь тогтоогдсон... Легаль Аудио Видео компаниар гаргуулсан шинжээчийн дүгнэлтийг ... нотлох баримтаар үнэлэх боломжгүй... 162 болон 40 минутын бичлэг эх файл нь биш учраас шинжилгээний шаардлага хангаагүй гэж үзсэн... (prokuror.mn сайтад байршуулсан ярилцлагаас)
2017.09.04 НПГ Ж.Ариунаа: Төрийн албыг үнэлж мөнгө босгох тухай яриа уулзалтанд У.Хүрэлсүх, Ц.Оюун-Эрдэнэ, Д.Амарбаясгалан нар оролцсон гэх нөхцөл байдал мөрдөн шалгах ажиллагаагаар болон А.Ганбаатарын өөрийнх нь гэрчээр өгсөн мэдүүлэг зэргээр тогтоогдоогүй. (А.Ганбаатар 2017.08.17-нд хийсэн Хэвлэлийн хурлаараа худал мэдээлэл тараасан нь ингээд тогтоогдсон)
2017.08.23 Ж.Энхбаяр: ...60 тэрбумтай холбоотой Монгол төрийг худалдсан ийм шившигт явдал болж байна. Хэрвээ монголчууд бид төрөө мөнгөөр худалддаг болж байгаа бол монголчуудын төрд итгэдэг тэр үнэт зүйл нуран унана. Монголын ард түмэн өөр хаашаа хандах юм бэ?! Итгэж байсан төр нь, итгэж найдсан сонгуульд 65 суудал өгсөн МАН нь тэдний итгэлийг мөнгөөр үнэлж зарж байгаа байдал гэдэг бол туйлын ноцтой, Монгол Улсын язгуур эрх ашгаас урвасан, Монголын төрт ёсыг худалдсан, төрийн эсрэг ноцтой гэмт хэрэг гэж үзэж байгаа... (Ээлжит бус чуулганыг зарлан хуралдуулах т